Minder pijn en stress tijdens bevalling door VR-bril

WIJ.nl. Tijdens je bevalling genieten van een tropisch strand of een indrukwekkend berglandschap: met een VR-bril is het mogelijk.

Hoe werkt het precies en kan het zorgen voor minder pijn en stress?

Laatst kwam er op de afdeling van gynaecoloog Martine Wassen en het Zuyderland Medisch Centrum een zwangere op de verloskamers die ging bevallen van een tweeling. “Ze was in paniek en riep dat ze een ruggenprik wilde”, vertelt Martine. “Ik heb haar toen gevraagd of ze eerst de VR-bril wilde proberen. Dat hielp.

“Het was heel raar wat het met me deed. Ik kon me afsluiten van al die vreemde mensen in de kamer en mijn concentratie terugpakken’, zei ze later.” Bevallen met VR van een tweeling 

Meer pijnbestrijding tijdens bevalling

Martine Wassen doet onderzoek naar pijnbestrijding bij bevallingen en zag het aantal ruggenprikken gedurende haar carrière enorm stijgen. “Toen ik in 2004 als arts-assistent begon, lag het percentage ruggenprikken rond de 5 procent. Inmiddels is het percentage vrouwen dat een ruggenprik krijgt 24 procent en 18 procent krijgt een andere vorm van pijnstilling.” Vooropgesteld: de gynaecoloog vindt dat pijnstilling beschikbaar moet zijn voor wie daar behoefte aan heeft tijdens de bevalling, maar een ruggenprik kan ook leiden tot complicaties en bijwerkingen. “Van de vrouwen met een ruggenprik krijgt bijvoorbeeld 30 procent koorts en hiermee een eventuele antibiotica behandeling, en dus een langere opname. Het zou heel mooi zijn als er iets is dat de pijn kan verlichten en geen bijwerkingen geeft.”

Door virtuele afleiding minder pijn

De gynaecoloog kwam op het idee van een Virtual Reality-bril toen ze een artikel las over het inzetten van VR-brillen bij kinderen in brandwondencentra. Tweederde van de kinderen ervoer door de virtuele afleiding als spelletjes minder pijn. Maar vrouwen die aan het bevallen zijn, hebben natuurlijk anderen behoeftes dan kinderen. “Zij willen juist een rustgevende omgeving. We hebben een groot onderzoek gedaan naar wat zwangeren in welke fase van de bevalling willen zien.”
Je kunt zelf een omgeving kiezen: strand, bergen of de onderwaterwereld. Omdat de bril uit verschillende schermen bestaat, zie je diepte en lijkt het alsof je echt in die omgeving bent. Tijdens de zwangerschap en de bevalling kunnen vrouwen verschillende ontspannings-, concentratie- en ademhalingsoefeningen doen. De oefeningen duren 10 tot 15 minuten. Ook biedt de bril coaching en afleiding door muziek. Er is qua oefeningen gehouden met de verschillende behoeftes tijdens de bevalling.

Stress tijdens de bevalling

“Als je bevalling net is begonnen kan je, zeker bij een eerste kind, in de stress schieten. Het kan dan helpen om een meditatie-oefening te doen”, vertelt Martine. “Later in de bevalling kan je juist weer meer behoefte hebben aan ademhalingstechnieken en concentratie-oefeningen. Je kunt zelf kiezen welk beeld je wilt zien en welke stem je daarbij wilt horen. Door wetenschappelijk onderzoek weten we dat je de pijnpoort in je lichaam kan sluiten door andere prikkels toe te laten, zoals bijvoorbeeld VR.”
Martine benadrukt dat je de bril niet de hele bevalling op hebt en al helemaal niet als het kind daadwerkelijk ter wereld komt. “Dat moet je niet willen en dat gebeurt in de praktijk dus ook niet”, vertelt ze. De resultaten van een kleinschalig onderzoek onder 25 zwangeren die de bril probeerden, zijn positief. “We zagen bij deze groep 2 punten pijndaling op een schaal van 10”, aldus Martine. “Je kunt daar wel op aanmerken dat deze vrouwen waarschijnlijk al positief tegenover het idee van een VR-bril stonden. Daarom zijn we nu bezig met een grootschalig onderzoek waarbij de ene groep de bril wel gebruikt en de andere groep niet.”

Mindfulness bij bevalangst

Verloskundige Irena Veringa is gepromoveerd op mindfulness bij bevalangst. Ze kijkt met interesse uit naar de uitkomsten van het onderzoek, maar heeft er ook haar bedenkingen bij. “We weten dat positieve afleiding pijn kan verminderen als vrouwen bijvoorbeeld gehecht worden, maar ik vraag me af of dit werkt bij hevige baringspijn. Het is evolutionair bepaald dat je als vrouw je aandacht op niets anders kan richten dan de weeënpijn.”
Irena raadt aan om tijdens de zwangerschap al intensief bezig te zijn met mindfulness. “We zien mooie effecten bij vrouwen die negen weken lang een mindfulnesstraining volgden. Daarin leer je om jezelf niet af te leiden van de pijn, maar juist om het op te merken en te omarmen Je leert je in die pijn niet te verliezen en je leert over die pijn heen te ‘surfen’. Ik denk dat dit effectiever is dan de aandacht afleiden tijdens de bevalling.”

Voorbereiden op de bevalling

Volgens Martine is het ook voor vrouwen die een VR-bril gebruiken belangrijk dat ze zich voorbereiden op de bevalling. “Het is heel belangrijk om al met meditatie te beginnen tijdens je zwangerschap. We werken daarom ook aan een app voor de mobiele telefoon waarmee je thuis elke dag een oefening kunt doen.” En de bril werkt natuurlijk niet voor iedereen. “Sommige vrouwen vinden het maar niets om zo’n kast op hun hoofd te hebben, anderen staan er wel voor open. Van de 100 vrouwen die het geprobeerd hebben, zouden 96 procent het opnieuw gebruiken.”

“Ik denk dat het voor sommige vrouwen echt een uitkomst kan zijn. Door ademhalingsoefeningen te doen kan je weer in een goede flow komen tijdens je bevalling. Daardoor ervaar je minder pijn en vordert de bevalling sneller.” Marlies Koers                                                                    Verloskundige en WIJ-columnist 

Doe wat goed voelt

Verloskundige en WIJ-columnist Marlies Koers zou de bril wel willen inzetten bij haar cliënten. Maar ook volgens Marlies is een goede voorbereiding het halve werk. “Uit onderzoek blijkt dat je minder snel angstig of gestresst raakt als je begrijpt wat er in je lijf gebeurt tijdens de bevalling. Bedenk dus wat jou kan helpen en ga die cursus doen, sluit je aan bij dat bootcamp-les voor zwangeren of lees een boek.”
En, benadrukt Marlies, doe vooral waar jij je goed bij voelt. “Ik vind het jammer dat vrouwen vaak oordelen over de weloverwogen keuzes die anderen maken. Of je nou een VR-bril wilt of juist een ruggenprik: het is allemaal goed zolang je de voor- en nadelen kent en zelf gekozen hebt.” Martine hoopt dat ze met haar onderzoek en het inzetten van de VR-bril bij verloskundigen en ziekenhuizen, kan bijdragen aan een positievere beval-ervaring. “Eén op de drie vrouwen kijkt negatief terug op haar bevalling. Zelfs als we maar een klein percentage van die vrouwen door de bril kunnen helpen, is mijn missie geslaagd.”

Lees meer op wij.nl